WODY LECZNICZE

Wody lecznicze to wody głębinowe, które cechuje czystość pod względem chemicznym i mikrobiologicznym. Na powierzchnię ziemi wypływają w postaci małych źródełek. O wodzie można mówić, że jest lecznicza gdy zawiera:

• nie mniej niż 1 g/l rozpuszczonych składników mineralnych, lub
• nie mniej niż 10 mg/l jonu żelaza, lub
• nie mniej niż 2 mg/l jonu fluorowego, lub
• nie mniej niż 1 mg/l jonu jodkowego, lub
• nie mniej niż 1 mg/l siarki dwuwartościowej, lub
• nie mniej niż 70 mg/l kwasu metakrzemowego, lub
• nie mniej niż 74 Bq (Berkel)/l radonu (wody radonowe), lub
• nie mniej niż 250 mg/l niezwiązanego dwutlenku węgla.

Aby woda została uznana za leczniczą, musi posiadać właściwości potwierdzone badaniami klinicznymi i długotrwałą obserwacją. Dodatkowo wody lecznicze dzielą się ze względu na:

• warunki geologiczne i hydrogeologiczne kształtujące skład wód głębinowych,
• ilość składników,
• cechy fizyczne.

Do najpopularniejszych wód leczniczych w Polsce należą:

• szczawy - zawierające tlenek węgla (IV), kwaśne węglany (IV) wapnia i sodu;
• szczawy żelaziste - dodatkowo zawierające związki żelaza;
• wody chlorkowo-sodowe - zawierające chlorek sodu, jod, brom i żelazo;
• wody siarkowe - zawierające siarczki lub siarczany sodu i wapnia oraz siarkowodór;

Wody te mają szerokie zastosowanie w medycynie. W zależności od składu przynoszą ulgę w wielu chorobach. Pomagają w leczeniu wrzodów żołądka, nerek, cukrzycy oraz poprawiają metabolizm. Kuracje w specjalnych ośrodkach trwają zazwyczaj do 21 dni. Wody lecznicze wpływają również na fizjologię organizmu, neutralizując lub zakwaszając treść żołądka, przyśpieszają pracę jelit, a także uzupełniają brakujące minerały. Jednak każde stosowanie powinno być skonsultowane z lekarzem, gdyż nieodpowiedni dobór składników i ilości może wpłynąć negatywnie na organizm.

WYSTĘPOWANIE:

Wody lecznicze występują w całej Polsce, jednak większość znajduje się na południu kraju, na przykład w Sudetach i Karpatach, gdzie zlokalizowanych jest ponad 70% wszystkich uzdrowisk.

Źródło:

• xWięckowski M., Malarz R., Warszawa 2020 Oblicza geografii 3, Nowa Era
• Błaszczykiewicz W., Jerun O., Wawrzkowicz A., Warszawa 2020 Teraz matura, Nowa Era
• Dowgiałło, Kleczkowski, Macioszczyk, Różkowski (red.), Warszawa 2002 Słownik hydrogeologiczny, PIG
• www.pgi.gov.pl/wody-mineralne/przydatne/wody-lecznicze.html (dostęp: 31.05.2021 r.)

WODY TERMALNE

Wody termalne to również wody lecznicze, ale o podwyższonej temperaturze. Przyjmuje się, że należą do nich wody, których temperatura przy źródle jest wyższa niż 20°C. Zależne jest to od kilku czynników:

• głębokości warstw wodonośnych,
• strumienia cieplnego,
• strumienia cieplnego.

Zastosowanie znalazły głównie w medycynie i w produkcji kosmetyków. Mają właściwości kojące i nawilżają skórę, ale pomagają również w leczeniu trądziku czy łuszczycy. W uzdrowiskach wykorzystywane są w kąpielach rehabilitacyjnych, gdyż wspomagają regenerację skóry, oraz niwelują napięcie mięśni.

WYSTĘPOWANIE:

Korzystne warunki do występowania wód termalnych są na Niżu Polskim (Ciechocinek), w Sudetach (Cieplice Śląskie-Zdrój, Duszniki-Zdrój, Grabina czy Lądek-Zdrój) oraz w Karpatach (Rabka-Zdrój, Poręba Wielka, Ustroń czy Lubiatówka). Eksploatowane są jednak tylko w kilku miejscach ze względów ekonomicznych oraz geologicznych.

Występujące w Sudetach wody charakteryzują się następującymi właściwościami:

• w Cieplicach Śląskich-Zdroju - temperatura waha się w przedziale 20-87°C, a mineralizacja wynosi 0,4-0,6 g/dm³
• w Lądku-Zdroju - temperatura wód ma ok. 45°C, a mineralizacja - 0,2 g/dm³
.

W Karpatach wody w Rabce-Zdroju i Porębie Wielkiej mają temperaturę 28-42°C, a ich mineralizacja wynosi 24-28 g/dm³.

Źródło:

• Więckowski M., Malarz R., Warszawa 2020 Oblicza geografii 3, Nowa Era
• Błaszczykiewicz W., Jerun O., Wawrzkowicz A., Warszawa 2020 Teraz matura, Nowa Era
• Dowgiałło, Kleczkowski, Macioszczyk, Różkowski (red.), Warszawa 2002 Słownik hydrogeologiczny, PIG
• www.pgi.gov.pl/wody-mineralne/przydatne/wody-termalne.html (dostęp: 31.05.2021 r.)

SOLANKI

Solanki to wysoko zmineralizowane wody podziemne, w których głównymi składnikami są jony chlorkowe, sodowe i wapniowe, a mineralizacja wynosi nie mniej niż 35 g/l. Najlepsze właściwości mają jednak gdy mineralizacja wynosi powyżej 200 g/l (co najmniej: 80-100 mg/l jodu, 200-250 mg/l bromu, 2 g/l magnezu, 1 g/l potasu lub 10 mg/l litu). Solanki, które mają wysoką zawartość chloru (Cl-Na lub Cl-Na-Ca) wykorzystywane są do leczenia chorób reumatycznych, urazów narządów ruchu, schorzeń neurologicznych czy chorób układu oddechowego.

WYSTĘPOWANIE:

Solanki występują niemal na terenie całej Polski (za wyjątkiem Sudetów, Gór Świętokrzyskich i fragmentów platformy prekambryjskiej), a celach przemysłowych wydobywane są w Łapczycy koło Łodzi. Produkuje się z nich głównie sole lecznicze i solanki kąpielowe. Perspektywiczne jest również wydobycie solanek z Zapadliska Przedkarpackiego, gdyż wody te znalazły by szerokie zastosowanie w przemyśle chemicznym m.in. w celu pozyskania magnezu, potasu czy bromu.

Źródło:

• Więckowski M., Malarz R., Warszawa 2020 Oblicza geografii 3, Nowa Era
• Błaszczykiewicz W., Jerun O., Wawrzkowicz A., Warszawa 2020 Teraz matura, Nowa Era
• Dowgiałło, Kleczkowski, Macioszczyk, Różkowski (red.), Warszawa 2002 Słownik hydrogeologiczny, PIG
• www.pgi.gov.pl/wody-mineralne/przydatne/solanki.html (dostęp: 31.05.2021 r.)