Naturalne bogactwa Polski
Złoto, srebro, miedź i żelazo
Następna lekcja
Strona główna
Nauka
wody i solanki
Wody, solanki
surowce energetyczne
Węgiel kamienny i brunatny
Torf i ropa naftowa
Gaz ziemny
surowce metaliczne
Złoto, srebro, miedź i żelazo
Ruda cynku i ołowiu
surowce skaliste
Gliny, gips, anhydryt
surowce chemiczne
Siarka
Sól kamienna i potasowa
Wapienie i margle
okręgi przemysłowe
OZE i środowisko
Test
wody i solanki
surowce energetyczne
surowce metaliczne
surowce skaliste
surowce chemiczne
test ogólny
Tryb swobodny
Kontakt
Kliknij na wybrany obiekt na mapie, aby wyświetlić w tym miejscu informacje o nim

ZŁOTO

Złoto to ciężki, miękki i błyszczący pierwiastek chemiczny, będący najbardziej ciągliwym i kowalnym metalem. Ten jasnożółty surowiec nie utlenia się w wodzie oraz powietrzu, a także jest najmniej radioaktywnym pierwiastkiem. Metal ten w postaci rodzimej występuje jako samorodki lub ziarna w skałach litych, żyłach i osadach aluwialnych, a rzadziej jako związek z tellurem. Złoto stanowiło podstawę polityki monetarnej w rozwoju ludzkości, obecnie używane jest głównie w przemyśle jubilerskim, stomatologii czy elektronice.

zloto

WYDOBYCIE:

W Polsce złoto w czystej postaci nie jest już eksploatowane, wydobywa się je ze złóż rud miedzi w rejonie Lubina, Polkowic i Rudnej. Produkcja natomiast ma miejsce w hucie miedzi w Głogowie. Jedynym przedsiębiorstwem zajmującym się wydobywanie złota jest KGHM, a wielkość produkcji wyniosła w 2017 roku 3,6 tony. Innymi rejonami, gdzie eksploatowano złoto pod różnymi postaciami były między innymi:

  • Śląsk - eksploatacja tam prowadzona była głównie w średniowieczu, a złoto wydobywano z piasków rzecznych w okolicach Legnicy, Bolesławca czy Szklarskiej Poręby. Znaczną rolę odegrali w połowie XII wieku Walonowie, którzy prowadzili bardzo intensywną eksploatację nie tylko złota ale również i innych metali. Wydobycie w tym rejonie zakończyło się w XV wieku, gdyż złoża były na wyczerpaniu i dalsza eksploatacja była nieopłacalna.
  • Złoty Stok - złoża występowały tam razem z rudami arsenu, a w okresie największej eksploatacji (XVI wiek) wydobywano tam 110 kg surowca rocznie. Pozyskiwanie złota było jednak niebezpiecznym procesem, gdyż wykorzystywało ołów oraz znaczne ilości drewna, którego po pewnym czasie zaczęło brakować.
  • Karpaty i Podhale - wydobycie zaczęło się tam w XV wieku, jednak bardzo szybko zaniechano eksploatacji ze względu na nierentowność kopalni, które działały okresowo, krótko i nie dostarczały dużo surowca.

Coraz nowsze technologie pozwalają na wydobycie mniej opłacalnych złóż, jednak minie jeszcze sporo czasu zanim zostanie ono ponownie eksploatowane na większą skalę. Miejsca, a właściwie okoliczne miasta, w których pozyskiwano złoto zyskały nie tylko finansowo, ale do dziś pozostają popularne w turystyce. Legendy związane ze złotem zachęcają wielu ludzi do odwiedzenia tych miejsc. Muzea, parki rozrywki czy dobrze rozwinięta baza noclegowa sprawia, że turyści często zwiedzają dane miejsca w celu zapoznania się z historią lub zobaczenia nieczynnych już kopalń.

Źródło:


ŻELAZO

Żelazo to jeden z najczęściej występujących pierwiastków w skorupie ziemskiej. To właśnie jemu zawdzięczamy rozwój cywilizacji, ponieważ stanowi 95% wszystkich metali wykorzystywanych przez człowieka. Surowiec ten otrzymywany jest poprzez wytopienie tlenków z rud, a następnie oddzielenie ich od zanieczyszczeń. Żelazo stanowi podstawę rozwoju człowieka. Od czasów prehistorycznych, zastąpiło użycie stopów miedzi, aż do teraz, stanowiąc jeden z najważniejszych surowców w przemyśle metalurgicznym. Niski koszt produkcji i duża wytrzymałość sprawiły, że jest ono chętnie wykorzystywane do budowy elementów konstrukcyjnych budynków, samochodów czy statków.

zelazo

WYSTĘPOWANIE:

Rudy żelaza w Polsce występują w dwóch rodzajach - osadowych i magmowych. Złoża osadowe w postaci syderytów występują głównie w okolicach Łęczycy, Gór Świętokrzyskich, Częstochowy i Wielunia, a złoża magmowe w okolicy Suwałk. To właśnie w tych miejscach w XX wieku prowadzono wydobycie rud. Obecnie ze względu na duże rozproszenie złóż, niską zawartość metalu w rudzie oraz duży stopień wyeksploatowania kopalnie w rejonach: częstochowsko-wieluńskim, świętokrzyskim oraz łęczyńskim nie mają znaczenia w wydobyciu. Złoża znajdujące się na Suwalszczyźnie również nie nadają się do eksploatacji, gdyż zawierają w sobie domieszkę tytanu i wanadu, które nie pozwalają na dalszą obróbkę metalu.

WYDOBYCIE:

Trudne warunki zalegania złóż rud żelaza oraz duża degradacja środowiska podczas eksploatacji spowodowały, że w Polsce zaniechano wydobycia tego surowca, ze względów ekonomicznych. Duże zapotrzebowanie spowodowało konieczność importu głównie z Ukrainy, Brazylii, Szwecji czy Chin.

Źródło:


MIEDŹ I SREBRO

Złoża miedzi powstały wyniku wznoszącego przepływu roztworów metalonośnych przez skały kontaktu czerwonego spągowca i cechsztynu (piaskowce, łupki i dolomity). Przepływ spowodował utlenienie skał oraz strefowe rozmieszczenie metali. W Polsce proces ten miał miejsce około 200 milionów lat temu. Miedź w czystej postaci (rodzimej) stanowi tylko około 1% wszystkich zasobów, zazwyczaj pozyskuje się ją z innych surowców mineralnych. Jest jednym z najbardziej użytecznych metali na świecie. Dzięki właściwościom fizycznym miedź wykorzystywana jest między innymi do produkcji przewodów, złączy czy elementów grzewczych, ale także w wyrobie blacharskim oraz jubilerskim (w połączeniu ze srebrem i złotem). Istotne jest również wykorzystanie jej w medycynie, gdyż szybko zabija bakterie, wirusy i grzyby. Wraz z miedzią bardzo często współwystępuje srebro. Ten jasny metal o dużym połysku jest bardzo miękki i kowalny, dzięki czemu wykorzystywany jest głównie w przemyśle jubilerskim.

miedz

WYSTĘPOWANIE:

Początkowo złoża miedzi i srebra odkryto w Górach Świętokrzyskich i Karpatach. Były one jednak małe i dziś mają jedynie znaczenie historyczne. Jedno z największych złóż miedziowo-srebrowych znajdowało się na Dolnym Śląsku. Eksploatacja tych złóż sprawiła, że Polska była jednym z liderów w światowej produkcji miedzi i srebra.

Obecnie głównymi obszarami występowania są:

  • Monoklina Przedsudecka
  • Niecka Północnosudecka

WYDOBYCIE:

Najwięcej miedzi i srebra wydobywane jest w kopalniach zlokalizowanych w: Głogowie Głębokim, Sieroszowicach, Rudnej i koło Lubina. Największą kopalnią jest Rudna.

Eksport i import tych surowców odbywa się głównie z krajami Europy Zachodniej (tj. Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Włochy).

Źródło:


GLIN

Glin to najczęściej występujący metal w skorupie ziemskiej, oraz trzeci (po tlenie i krzemie) pierwiastek. W postaci metalicznej najczęściej określany jest jako aluminium, jednak obie nazwy mimo częstego stosowania potocznego są poprawne. Charakteryzuje się srebrzystobiałą barwą, dużą miękkością oraz kowalnością, łatwo wchodzi w reakcję z tlenem co sprawia, że w postaci rodzimej występuje tylko we wnętrzach niektórych wulkanów lub w głębiach oceanicznych. Aluminium jest szeroko stosowane w prawie każdej dziedzinie przemysłu i życia codziennego. Zaczynając od produkcji blach aluminiowych wykorzystywanych w motoryzacji, budownictwie czy elektronice, po przedmioty w gospodarstwie domowym np. sztućce lub garnki. Istotną rolę odgrywa również w procesach oczyszczania wody, medycynie a nawet kosmetyce.

glin

WYSTĘPOWANIE:

Glin w postaci metalicznej pozyskiwany jest wyłącznie z boksytów (ilastych skał powstających z wietrzenia skał glinokrzemianowych). Jednak zarówno wydobycie jak i obróbka są bardzo drogie, dlatego aluminium najczęściej pozyskiwane jest w procesie recyklingu. W Polsce małe złoża boksytów znajdują się na Dolnym Śląsku, jednak nie są eksploatowane.

Źródło: