WYBRANE OKRĘGI PRZEMYSŁOWE, W KTÓRYCH PROWADZONY JEST PRZEMYSŁ WYDOBYWCZY

Okręgi przemysłowe to obszary, w których skoncentrowane są mniejsze ośrodki przemysłowe, składające się z różnych zakładów pełniących funkcje zaplecza społeczno-gospodarczego. Miejsca te skupiają przeważającą część Polskiego przemysłu, a zaczęły powstawać w drugiej połowie XIX wieku. Rozwój przemysłu spowodował również rozwój ośrodków, które powstawały w miejscach wybudowania nowych kopalń. W 1980 roku na obszarze Polski funkcjonowało 24 ośrodki przemysłowe, które zajmowały łącznie 26% terytorium kraju i skupiały prawie 80% osób zatrudnionych w przemyśle. Późniejsze zmiany, w tym wprowadzenie gospodarki wolnorynkowej spowodowały, że w 1999 roku wydzielonych było tylko 15 tego typu obszarów. Rozwój największych okręgów i kolejne zmiany (głównie technologiczne) sprawiły, że w 2005 roku pozostało tylko 8 dużych i kilka mniejszych, z których większość opiera się na bazie surowcowej.

GÓRNOŚLĄSKI OKRĘG PRZEMYSŁOWY

Górnośląski okręg przemysłowy to największy okręg przemysłowy w Polsce. Zlokalizowany jest na Wyżynie Śląskiej i Kotlinie Oświęcimskiej, w jego obszarze znajduje się 14 większych miast m.in.: Katowice, Bytom, Chorzów, Gliwice czy Sosnowiec. Podstawą jest tam przemysł górniczy, hutniczy i energetyczny. W GOP-ie dobrze rozwinięty jest również przemysł chemiczny oraz motoryzacyjny. Znajdują się tam jedne z największych fabryk samochodów, tramwajów i pojazdów pancernych. Istotną rolę odgrywają również uczelnie wyższe zlokalizowane na tym obszarze, a jest ich ponad 50. Sprawia to, iż GOP jest jednym z największych na świecie ośrodkiem naukowym. 

STAROPOLSKI OKRĘG PRZEMYSŁOWY 

Staropolski Okręg Przemysłowy to najstarszy okręg przemysłowy w Polsce. Obszarem obejmuje część województwa świętokrzyskiego, mazowieckiego i łódzkiego, a główne ośrodki znajdują się w Kielcach, Starachowicach, Radomiu, Skarżysko-Kamiennej i Ostrowcu Świętokrzyskim. Początkowo dominowało tam hutnictwo i górnictwo metali jednak obecnie zlokalizowany jest tam przemysł metalowy związany z produkcją maszyn i pojazdów ciężarowych. Na jego terytorium znajduje się elektrownia cieplna "Kozienice".

GDAŃSKI OKRĘG PRZEMYSŁOWY

W skład Gdańskiego Okręgu Przemysłowego wchodzą takie miasta jak: Pruszcz Gdański, Wejherowo, Starogard Gdański oraz całe Trójmiasto. Ten zlokalizowany nad Bałtykiem okręg skupia większość polskiego przemysłu stoczniowego. Dobrze rozwinięte są również gałęzie przemysłu elektromaszynowego, spożywczego, energetycznego oraz rafineryjnego.

KRAKOWSKI OKRĘG PRZEMYSŁOWY

Krakowski Okręg Przemysłowy miał duże znaczenie w hutnictwie żelaza i stali. Obecnie dominuje tam przemysł transportowy, wydobywczy, maszynowy, chemiczny oraz energetyczny. Istotną rolę pełnią również przemysł szklarski, papierniczy, odzieżowy czy elektrotechniczny. Zlokalizowany jest w okolicach Krakowa, Bochni, Skawiny i Wieliczki.  

Dodatkowo przemysł wydobywczy jest istotny w mniejszych okręgach np.: 

• Bydgosko-Toruński – główne ośrodki to Bydgoszcz, Toruń oraz Inowrocław. Dominuje tam górnictwo i przetwórstwo soli kamiennej (Kujawy) oraz inne gałęzie przemysłu chemicznego i mineralnego. Dobrze rozwinięte są również przemysły elektromaszynowe i spożywcze.
• Piotrkowsko-Bełchatowski – zlokalizowany wokół Bełchatowa, Piotrkowa Trybunalskiego i Radomska. Dominuje tu przemysł wydobywczy węgla kamiennego i oparty na nim przemysł energetyczny. Istotna jest również produkcja elektromaszynowa (maszyny górnicze), mineralna i meblarska.
• Płocki - położony w okolicach Płocka i Gostynina, dominuje w nim przemysł rafineryjny i petrochemiczny (PKN Orlen). Jest to najmniejszy powierzchniowo okręg, w którym występuje również przemysł elektromaszynowy (maszyny rolnicze), odzieżowy i spożywczy.
• Opolski - głównymi ośrodkami są: Opole, Kędzierzyn Koźle, Nysa czy Kluczbork. Ma bardzo zróżnicowaną strukturę, można jednak wyróżnić przemysł metalurgiczny, mineralny, chemiczny i elektromaszynowy (części do samochodów).
• Lubelski - położony wokół Lublina, Świdnika i Bogdanki, dominuje w nim wydobycie węgla kamiennego, jednak istotne są również produkcje elektromaszyn (śmigłowców i części samolotowych), farmaceutyków oraz artykułów cukierniczych, spirytusowych i tytoniowych.

Źródło:

• Więckowski M., Malarz R., Warszawa 2020 Oblicza geografii 3, Nowa Era
• Błaszczykiewicz W., Jerun O., Wawrzkowicz A., Warszawa 2020 Teraz matura, Nowa Era
• www.geografia24.eu/geo_prezentacje_rozsz_3/383_4_przemysl/r3_4_05a.pdf (dostęp: 31.05.2021 r.)